ბოლო წლებში ბავშვებისა და მოზარდების მენტალურ ჯანმრთელობაზე სოციალური მედიის გავლენა  ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საზოგადოებრივ და სამეცნიერო კვლევით საკითხად იქცა. აღნიშნული თემა აქტიური კვლევის საგანია, როგორც ჯანდაცვისა და აკადემიურ სფეროში, ასევე პოლიტიკის ფორმირების კუთხით. მიუხედავად იმისა, რომ სოციალური მედია ხშირად წარმოდგენილია, როგორც ახალგაზრდებში მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემების ძირითადი გამომწვევი ფაქტორი, არსებული კვლევები ცხადყოფს, რომ აღნიშნული ურთიერთკავშირი გაცილებით კომპლექსურია. სოციალური მედია თავისთავად არ არის საზიანო, ხოლო მისი გავლენა დამოკიდებულია გამოყენების ფორმაზე, მოტივებსა და გარემო ფაქტორების ერთობლიობაზე.

რას გვეუბნება კვლევები?
მრავალი კვლევა მიუთითებს სოციალური მედიის გადაჭარბებული ან პრობლემური გამოყენებისა და მოზარდების მენტალური ჯანმრთელობის გაუარესების ურთიერთკავშირზე, რაც შეიძლება გამოხატული იყოს შფოთვით, დეპრესიით, ძილის დარღვევებითა და სუიციდური აზრებით (Office of the Surgeon General, 2023). მაგალითად, კანადის ერთ-ერთ სკოლაში ჩატარებულმა კვლევამ (2015) აჩვენა, რომ მაღალი ინტენსივობით სოციალური მედიის გამოყენება მოზარდებში (დღეში ორ საათზე მეტი) ასოცირდება ფსიქოლოგიური აშლილობისა და დაუკმაყოფილებელი მენტალური საჭიროებების უფრო მაღალ მაჩვენებლებთან. ამასთან, ავტორები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ ეს მონაცემები არ ადასტურებს პირდაპირ მიზეზ-შედეგობრივ დამოკიდებულებას სოციალურ მედიასა და მენტალურ ჯანმრთელობას შორის, არამედ აჩვენებს მათ კორელაციურ კავშირს.

მსგავსი მითითებები ხშირადაა წარმოდგენილი სამეცნიერო ლიტერატურაში. მაგალითად, Mansfield et al (2025) კრიტიკული მიმოხილვა აღნიშნავს, რომ მრავალი კვლევა იყენებს და ეყრდნობა ისეთ ზედაპირულ ინდიკატორებს, როგორიცაა “მონიტორთან გატარებული დრო”, რაც სრულყოფილად ვერ ასახავს ბავშვებისა და მოზარდების რეალურ ონლაინ ქცევასა და გამოცდილებას. შედეგად, სოციალური მედია ხშირად ზედმეტად ერთმნიშვნელოვნად არის წარმოდგენილი როგორც ზიანის წყარო.

სწორედ ამიტომ, თანამედროვე კვლევები სულ უფრო მეტად ამახვილებს ყურადღებას არა მხოლოდ გამოყენების ხანგრძლივობაზე, არამედ იმ მექანიზმებზე, რომელთა მეშვეობითაც სოციალური მედია გავლენას ახდენს მენტალურ ჯანმრთელობაზე. ციფრული მედიის გამოყენების ეფექტების მოდელი (d-MUsE) (Liebherr et al., 2025) მიუთითებს, რომ მენტალური ჯანმრთელობა განისაზღვრება ფსიქოლოგიური, სიტუაციური და სოციალური ფაქტორების ურთიერთკავშირით. შესაბამისად, ერთი და იგივე პლატფორმა შეიძლება სხვადასხვა მოზარდზე განსხვავებულად მოქმედებდეს.

სოციალური მედიის გავლენის არაერთგვაროვანი ხასიათი ნათლად აისახება თავად მოზარდების გამოცდილებაზეც. Pew Research Center-ის (2025) კვლევების მიხედვით, ბევრი ამერიკელი მოზარდი სოციალურ მედიას აღიქვამს როგორც ადამიანებთან კავშირის შენარჩუნებისა და თვითგამოხატვის საშუალებას. ამავდროულად, მოზარდების დაახლოებით ნახევარი ფიქრობს, რომ სოციალური მედია მათ ასაკის ადამიანებზე ძირითადად უარყოფითად მოქმედებს. თითქმის 45% აღნიშნავს, რომ მისი გამოყენება უარყოფითად აისახება ძილზე ან პროდუქტიულობაზე, ხოლო ყოველი მეხუთე მოზარდი აფიქსირებს, რომ სოციალური მედიის გამოყენებამ მის მენტალურ ჯანმრთელობაზე უარყოფითი გავლენა იქონია. ამასთან, მოზარდების დაახლოებით ერთი მესამედი სოციალურ მედიას მენტალური ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაციის მისაღებად იყენებს და მას მნიშვნელოვან რესურსად მიიჩნევს.

როდის იზრდება რისკი?
არსებული მტკიცებულებები მიუთითებს, რომ სოციალური მედიის გამოყენების გარკვეული ფორმები განსაკუთრებით მაღალი რისკის მატარებელია. მაგალითად, სოციალური მედიის პრობლემური ან კომპულსიური გამოყენება, რომელიც ხშირად დაკავშირებულია მარტოობისა და უარყოფითი ემოციების რეგულირების მცდელობასთან, დროთა განმავლობაში ასოცირდება იზოლაციის განცდის გაძლიერებასთან (Liebherr M., et al., 2025; Durmus et al., 2025). მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO, 2024) მონაცემებით, ასეთი გამოყენების პრაქტიკა მნიშვნელოვნად გაიზარდა (2018 წელს 7%-დან 2022 წელს 11%-მდე) და ასოცირებულია დაბალ კეთილდღეობასთან.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რისკია კიბერბულინგი, რომელიც დაკავშირებულია დეპრესიასთან, შფოთვასა და სუიციდურ ქცევებთან (Richards et al., 2015). განსხვავებით ტრადიციული შევიწროვებისგან (ე.წ. ბულინგი), ონლაინ სივრცეში შევიწროვების უწყვეტი და სწრაფად გავრცელებადი ხასიათი აძლიერებს მის უარყოფით ზეგავლენას.  არანაკლებ მნიშვნელოვანია გამოყენების კონტექსტი და გარემო - ძილის წინ სოციალური მედიის გამოყენება  დაკავშირებულია ძილის ხარისხის დაქვეითებასთან, რაც თავის მხრივ უარყოფითად აისახება ემოციურ მდგომარეობაზე (Hancock et al., 2022; Liebherr et al., 2025).

რა იცავს ახალგაზრდებს?
კვლევები აჩვენებს, რომ გამოყენების ფორმა ხშირად უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე თავად გამოყენების ფაქტი. სოციალური მედიის აქტიური და მიზნობრივი გამოყენება (მაგალითად, მეგობრებთან კომუნიკაცია და შემოქმედებითი შინაარსის ინტერესებზე დაფუძნებულ ჯგუფებში გაწევრიანება) მეტად ასოცირებულია კეთილდღეობასთან, ვიდრე პასიური მოხმარება და „სქროლვა“ (Thorisdottir et al., 2019; Godard & Holtzman, 2024; Pangerkar, 2025). ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაცია (APA, 2023) აღნიშნავს, რომ გააზრებული  და მიზნობრივი გამოყენების შემთხვევაში, სოციალური მედია შეიძლება გახდეს თვითგამოხატვის, სოციალური კავშირის,  მხარდაჭერის მნიშვნელოვანი წყარო და სივრცე, განსაკუთრებით მოწყვლადი ჯგუფებისთვის.

ბავშვებისა და მოზარდების ონლაინ კეთილდღეობის მხარდაჭერაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ოჯახისა და საგანმანათლებლო დაწესებულებების ჩართულობა. ბავშვებთან მხარდამჭერი კომუნიკაცია მათი ციფრული გამოცდილებების შესახებ, ასოცირებულია უკეთეს შედეგებთან, ვიდრე აკრძალვითი მიდგომები, რადგან ის ხელს უწყობს რისკების მართვას და ამარტივებს ბავშვის მხრიდან დახმარების თხოვნას (Morawska et al., 2025).

მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაცია (WHO, 2024), გაეროს ბავშვთა ფონდი (UNICEF, 2025) და ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაციის (APA, 2023; APA 2023b) შეფასებით, ახალგაზრდების დაცვა ონლაინ სივრცეში მხოლოდ შეზღუდვებით ვერ მიიღწევა. მათი რეკომენდაციები ეფუძნება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის მიდგომებს, რომლებიც აერთიანებს განათლებას, მენტალურ მხარდაჭერას და უსაფრთხო ციფრული გარემოს შექმნას. ამ მიდგომების ცენტრალურ ნაწილს მედია და ციფრული წიგნიერება წარმოადგენს - ის უნარები, რომლებიც მოზარდებს ეხმარება გააცნობიერონ, როგორ ფუნქციონირებს პლატფორმები და ალგორითმები, როგორ ამოიცნონ საზიანო ან შეცდომაში შემყვანი შინაარსი და როგორ მიიღონ უფრო გააზრებული გადაწყვეტილებები ონლაინ. კვლევები და საერთაშორისო რეკომენდაციები ცხადყოფს, რომ მედია და ინფორმაციული წიგნიერების ჭრილში ცნობიერების ამაღლება და შესაბამისი უნარების განვითარება ოჯახში, სკოლასა და საზოგადოებრივ დონეზე ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური გზაა ზიანის შემცირებისა და ახალგაზრდების გაძლიერებისთვის ციფრულ სამყაროში.

სოციალური მედია და ახალგაზრდების მენტალური ჯანმრთელობა - კომპლექსური სურათი

გამოყენებული ლიტერატურა
American Psychological Association (2023). Health advisory on social media use in adolescence. https://www.apa.org/topics/social-media-internet/health-advisory-adolescent-social-media-use
American Psychological Association (2023b). Health advisory on social media use in adolescence. Apa.org. https://www.apa.org/topics/social-media-internet/health-advisory-adolescent-social-media-use
Durmus, M., Sarman , A., Ciftci , N., & Durmus , Y. (2025). The Mediating Role of Hopelessness in the Relationship Between Social Media Addiction and Loneliness Among Adolescents. PubMed, 38(2):e70024. https://doi.org/10.1111/jcap.70024
Faverio , M., Anderson, M., & Park, E. (2025, April 22). Teens, Social Media and Mental Health. Pewresearch.org. Retrieved December 16, 2025, from https://www.pewresearch.org/internet/2025/04/22/teens-social-media-and-mental-health/?utm_source=chatgpt.com 
Godard, R., & Holtzman, S. (2024). Are active and passive social media use related to mental health, wellbeing, and social support outcomes? A meta-analysis of 141 studies. Journal of Computer-Mediated Communication, Volume 29(Issue 1). https://doi.org/10.1093/jcmc/zmad055
Hancock, Jeff and Liu, Sunny Xun and Luo, Mufan and Mieczkowski, Hannah, Psychological Well-Being and Social Media Use: A Meta-Analysis of Associations between Social Media Use and Depression, Anxiety, Loneliness, Eudaimonic, Hedonic and Social Well-Being (March 9, 2022). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=4053961 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4053961
Liebherr, M., Heyder, A., Brailovskaia, J., Burkardt, T. M., Latrouite, C., Montag, C., & Antons, S. (2025). The Digital Media-use Effects (d-MUsE) Model: A comprehensive framework for exploring/studying functional and dysfunctional effects on adolescent wellbeing. Journal of Behavioral Addictions, 14(1), 100-113. https://doi.org/10.1556/2006.2025.00007
Mansfield, Karen L et al. (2025). The Lancet Child & Adolescent Health, Volume 9, Issue 3, 194 - 204 “From social media to artificial intelligence: improving research on digital harms in youth”
Morawska, A., Adina, J., Khan, A., & Turner, K. M. T. (2025). Parental Factors Associated with Social Media Use in Adolescence: A Systematic Review. Journal of adolescence, 10.1002/jad.70062. Advance online publication. https://doi.org/10.1002/jad.70062
Office of the Surgeon General (OSG) (2023). Social Media and Youth Mental Health: The U.S. Surgeon General’s Advisory [Internet]. Washington (DC): US Department of Health and Human Services; 2023. PMID: 37721985.
Richards, D., Caldwell, P.H.Y., & Go, H. (2015). Impact of social media on the health of children and young people. Journal of Pediatrics and Child Health.  https://doi.org/10.1111/JPC.13023
Sampasa, H. K., & Lewis, R. F. (2015). Frequent Use of Social Networking Sites Is Associated with Poor Psychological Functioning Among Children and Adolescents. National Library of Medicine, 18(7):380-5. https://doi.org/10.1089/cyber.2015.0055 PMID: 26167836.
Shree Pangerkar. (2025). ACTIVE VS. PASSIVE SOCIAL MEDIA USE AND ITS PSYCHOLOGICAL IMPACTS: A SYSTEMATIC REVIEW OF PATTERNS, MECHANISMS, AND INTERVENTIONS (2019–2025). International Education and Research Journal (IERJ), 11(08). https://doi.org/10.5281/zenodo.17043314
Thorisdottir, I. E., Sigurvinsdottir, R., Asgeirsdottir, B. B., Allegrante, J. P., & Sigfusdottir, I. D. (2019). Active and Passive Social Media Use and Symptoms of Anxiety and Depressed Mood Among Icelandic Adolescents. Cyberpsychology, behavior and social networking, 22(8), 535–542. https://doi.org/10.1089/cyber.2019.0079
UNICEF Georgia (2025). მხოლოდ ასაკობრივი შეზღუდვები ვერ დაიცავს ბავშვებს ონლაინ სივრცეში. Unicef.org. https://www.unicef.org/georgia/ka//პრეს-რელიზები/მხოლოდ-ასაკობრივი-შეზღუდვები-ვერ-დაიცავს-ბავშვებს-ონლაინ-სივრცეში
World Health Organization (2024). Teens, screens and mental health. https://www.who.int/europe/news/item/25-09-2024-teens--screens-and-mental-health